wtorek, 10 marca 2015

Współczesność a pozytywizm


Światopogląd pozytywistyczny współcześnie inspiruje i zdobywa zwolenników. W naszych czasach powszechna jest podstawa scjentyczna oraz przekonanie o fundamentalności roli nauki oraz postępu technicznego, co przyczynia się do poprawy jakości życia. W naukach społecznych dominuje neoewolucjonizm, nawiązuje on do teorii z XIX w. – opisującej rozwój społeczeństwa. Pozytywistyczne idee pracy u podstaw oraz samoorganizacji przyświecały autorom „ Samorządnej Rzeczypospolitej” – program polityczny proponowany przez NSZZ Solidarność. Świadectwem trwałości tradycji pozytywistycznej jest też współcześnie reaktywowanie wielu instytucji z tamtego okresu np. założenie w 1881 r. Kasy im. Józefa Mianowskiego, której cel to wspieranie nauki polskiej. Główny prąd artystyczny pozytywizmu – realizm – do dziś funkcjonuje w literaturze popularnej, filmie i sztuce. Model powieści oraz typ narratora wywodzące się z pozytywizmu stanowią podstawę epiki współczesnej, a utwory G. Flauberta, F. Dostojewskiego, H. Sienkiewicza czy B. Prusa są nie tylko realnie wznawiane lecz także bardzo często ekranizowane. Rozwija się też nurt literatury fantastycznonaukowej zainicjowany przez powieści J. Verne’a. Powstałe w pozytywizmie dzieła J. Matejki (obraz Bitwa pod Grunwaldem) oraz S. Moniuszko (opera Halka) do dziś należą do ikon polskiej kultury. Trylogię i Quo vadis noblisty H. Sienkiewicza wciąż zalicza się do najpopularniejszych powieści historycznych.

Pozytywizm współcześnie :

  • Literatura, na ukształtowanym w okresie pozytywizmu modelu powieście realistycznej opierają się współczesne dzieła zarówno literatury popularnej, np. M. Kalicińskiej i K. Grocholi, i jak i prozy artystycznej, np. M. Vargasa Llosy.
  • Film, ekranizacja utworów pozytywistycznych cieszą się dużą popularnością, np. Ogniem i mieczem w reżyserii J. Hoffmana na podstawie powieście H. Sienkiewicza, Wojna i pokój w reżyserii S. Bondarczuka na podstawie powieści L.Tołstoja, Oliver Twist w reż. R. Polańskiego na podstawie powieści K. Dickensa.
  • Science fiction, rozwija się nurt fantastyki naukowej, reprezentowany m. in. przez twórczość S. Lema, P.K. Dicka.

M. Gretkowska, Obywatelka

 Jej proza szokowała śmiałymi scenami erotycznymi. Mówiąc o niej "pisarka", automatycznie dodawano "skandalistka”. Niedawno na czele Partii Kobiet chciała podbić sejm. Kulisy tej próby Manuela Gretkowska opisuje w wydanej właśnie Obywatelce. O tym, że w Polsce łatwiej jest mówić o seksie niż o prawach kobiet, opowiada Agnieszce Sztyler. Manuela Gretkowska wita mnie w ogrodzie przed drewnianym dworkiem. Mieszka w nim z Piotrem i ich córką Polą. Mówi, że żyją tu trochę tak, jak Dzieci z Bullerbyn. Jest jeszcze kilkumiesięczna Mimi - owczarek szetlandzki. W rankingu psiej inteligencji zajmuje trzecie miejsce. Pisarka żartuje, że wybierając mądrzejszego, ryzykowałaby kompromitację. Mam przed sobą kobietę w bieli - sukni i włosów. Spodziewałam się ujrzeć demoniczną skandalistkę, a teraz przywodzi mi na myśl raczej anioła. Mówi się, że Gretkowska prowokowała erotyką, teraz prowokuje siwymi włosami. Nie można odmówić jej pasji i zaangażowania w życie społeczne podczas ostatnich lat, ale nie można także powiedzieć o "Obywatelce", że to książka dobra. Chociaż stanowi niezwykle dynamiczny i wnikliwy zapis pierwszych miesięcy tworzenia i funkcjonowania w Polsce Partii Kobiet, jest tekstem stronniczym oraz nadmiernie podporządkowanym emocjom. 


S. Chwin, Wiedeńska miłość Stacha W.

  Stefan Chwin w swoim utworze Wiedeńska miłość Stacha W. parafrazuje powieść Bolesława Prusa Lalkę. Jest to współczesna wersja tej wielkiej pozytywistycznej miłości. Mamy współczesnego Wokulskiego, który jeździ porsche, pachnie Hugo Bossem, jest najbogatszym Polakiem wg tygodnika Wprost, nie może zabraknąć przy nim jego ukochanej Izabeli - zimnej, wyrachowanej,oczytanej, pustej intrygantki. Chwinowi udało się bardzo dobrze sparodiować Lalkę. Jest to opowiadanie pełne humoru, ironii, pisane prostym, przyjemnym językiem. Z pewnością takie lektury bardziej przypadłyby do gustu większości współczesnej młodzieży. 



Faraon, reż. J. Kawalerowicz

Faraon – film fabularny z roku 1965, oparty na powieści historycznej Bolesława Prusa pod tym samym tytułem, w reżyserii Jerzego Kawalerowicza, z Jerzym Zelnikiem w głównej roli. Film zrealizowano w kilku krajach. Produkcja trwała 3 lata. Sceny pustynne realizowano głównie w Uzbekistanie (Buchara), gdzie zbudowano gipsowe makiety. Jako statyści wystąpili żołnierze Armii Radzieckiej. Część scen wykonano w oryginalnych sceneriach Egiptu (Luksor, Kair), oraz na Pustyni Błędowskiej. Nad jeziorem Kirsajty nakręcono sceny rozgrywające się na Nilu. Produkcję wspierali swoją konsultacją egiptolodzy: Kazimierz Michałowski z Uniwersytetu Warszawskiego i Shadi Abdelsalam z Instytutu Filmowego w Kairze. Film nominowany do Oscara.





wieżowiec Burj Khalifa w Dubaju

- Wieża jest najwyższą wolnostojącą budowlą i najwyższą wzniesioną przez człowieka konstrukcją naziemną. Niegdyś rekord ten należał do polskiego masztu radiowego w Konstantynowie koło Gąbina (646,38 m), który jednak zawalił się w 1991 roku. 
- Ma 160 pięter użytkowych (łączna liczba kondygnacji to 206) i powierzchnię 330 tys. m. kw. 
- to światowy rekord w ilości pięter i dostępnej powierzchni w jednym budynku. Będzie się na niej znajdować kilkaset luksusowych mieszkań i apartamentów, biura i hotel. 
- Cały budynek obsługuje 57 wind (najdłuższych na świecie) poruszających się z rekordową prędkością 16 metrów/sec. 
 - Z położonego na 124. piętrze (najwyżej na świecie) tarasu widokowego rozciąga się 360 stopniowa panorama miasta. 
- Na 76 piętrze został umieszczony basen, a na 122 restauracja "At.mosphere" 
- Prace rozpoczęto w styczniu 2004 roku a zakończono 19 sierpnia 2009 - Ekipa budowlana pracująca przy konstrukcji liczyła 12 tys. osób. 
- Wieżowiec widać z odległości 95 kilometrów.


J. Pilch, Dziennik

 Jeden z najwybitniejszych współczesnych pisarzy polskich ujawnia  pełny zapis swojego dziennika, który prowadził przez ostatnie lata (w dużych fragmentach publikował go w „Przekroju“). Znany z brawurowo poprowadzonych powieści, zachwycający jako autor dramatów i scenariuszy, powszechnie czytany jako felietonista, tym razem pokazuje się nam jako memuarysta w sensie ścisłym.To nie zapiski z błahej codzienności, nie spis chorób i dolegliwości, nie zestawienia wyróżnień i odznaczeń. Nie ma tu męczących i wydumanych autoanaliz i nieustającego narzekania na świat i bliźnich, co często można spotkać w ostatnio publikowanych dziennikach znanych pisarzy.
Oczywiście są codzienne marszruty Hożą i Kruczą do placu Trzech Krzyży, jest lektura gazet, są zapisy spotkań z czytelnikami czy przyjaciółmi.
 „Dziennik“ Pilcha czyta się jak jego powieści. To narracja, w której znajdziemy Adama Małysza i lekturę Biblii, „Avatara“ i Joyce‘a , matkę i ojca, Kraków i Warszawę, katolików i ewangelików a także  piłkę nożną.  Znajdziemy tu świeże, zadziorne i odważne spojrzenie na świat, ironia, dystans ale i gorące, bezkompromisowe zaangażowanie, kwestie dnia dzisiejszego i kwestie ostateczne. 


M. Szczygieł, Motyli dotyk Blanki M. (fragm.)

Dzienniki internetowe są coraz bardziej popularne, dzięki nim w czasach jakich żyjemy - epoka komputerów- informacje jakie chcemy przekazać trafiają do szerszej publiczności, a szczególnie do ludzi młodych. Jednym z dziennikarzy, którzy pokusili się o nowoczesność jest Mariusz Szczygieł- autor bloga. W jednym z postów przedstawił nam postać Blanki Matragi, w którym oprócz biografii znanej czeskiej projektantki opisał również Pragę. W tym opisie możemy dopatrywać się podobieństwa do twórczości pisarzy pozytywizmu. To właśnie w drugiej połowie XIX w. miasto stało się przedmiotem zainteresowania dla artystów. Ukazywali oni sprzeczności i kontrasty, tak samo zrobił Mariusz Szczygieł w swoim blogu porównał dwa kraje, w których funkcjonowała Blanka- rozwiniętą Europę i Liban, w którym ludzie nie znali kart kredytowych, a pieniądze przechowywali w złotych szkatułkach. Takie przedstawienie społeczności, prawdy o świecie miało przyczynić się do rozwoju cywilizacyjnego oraz prowadzić ku lepszej przyszłości.